Rawa FOO » Przestrzeń wolnej kultury i wzmacniania tożsamości

Festiwal Otwarte Ogrody to wydarzenie, które wyróżnia się na tle innych inicjatyw kulturalnych przede wszystkim tym, że opiera się na aktywnym udziale lokalnej społeczności. To mieszkańcy – właściciele ogrodów, artyści, rzemieślnicy i pasjonaci – są jego głównymi twórcami i gospodarzami. Dzięki temu festiwal nie jest narzuconym z zewnątrz spektaklem, lecz żywym, organicznym procesem, w którym kultura rozwija się oddolnie, zgodnie z autentycznymi potrzebami i aspiracjami uczestników. Tego rodzaju współtworzenie wydarzeń przywraca poczucie sprawczości oraz buduje prawdziwą wspólnotę, opartą na dialogu i wzajemnym szacunku.

Jedną z ważnych cech festiwalu jest powrót do idei prywatnego mecenatu, który od wieków stanowił fundament rozwoju kultury i sztuki. Właściciele ogrodów, zapraszając artystów do swoich przestrzeni, wspierają ich twórczość w sposób naturalny i bezpośredni – udostępniają miejsce na wystawy, koncerty, warsztaty czy spotkania literackie. Jest to odmienny model niż ten, w którym kultura jest tworzona pod dyktando instytucji państwowych czy korporacyjnych. W przeciwieństwie do skomercjalizowanych lub dotowanych z budżetów centralnych wydarzeń, festiwal opiera się na autentycznych więziach międzyludzkich i poczuciu wspólnej odpowiedzialności za dobro kultury.

Równie ważną właściwością Festiwalu Otwarte Ogrody jest jego oderwanie od ideologicznych narracji, które w wielu przypadkach wypaczają sens prawdziwej kultury i sztuki. Współczesny świat zmaga się z narzucaniem estetyki i treści inspirowanych sztuką nowoczesną, które często dekonstruują tradycyjne wartości, a zamiast piękna i harmonii promują chaos, prowokację i treści oderwane od tożsamości historycznej. Festiwal stanowi odskocznię od tego trendu – daje przestrzeń do kultywowania sztuki zakorzenionej w lokalnej tradycji, inspirowanej historią i przyrodą. Jej wartość ocenia niczym nie przymuszona publiczność, która kieruje się autentycznym zachwytem, wrażliwością estetyczną i naturalnym poczuciem piękna.

Co więcej, wydarzenie to przywraca sztuce jej pierwotną funkcję – ma ona inspirować, budować poczucie wspólnoty i oddziaływać na wrażliwość człowieka, a nie służyć jako narzędzie propagandy czy dekonstrukcji dotychczasowych norm estetycznych. Uczestnicy festiwalu mają okazję obcować z twórczością autentyczną, zrodzoną z pasji i potrzeby dzielenia się pięknem, a nie z przymusu dopasowywania się do obowiązujących w mainstreamie trendów. Co istotne, Festiwal Otwarte Ogrody stwarza również możliwość poznania twórczości artystów, którzy z różnych przyczyn nie są promowani przez państwowe instytucje kultury. Ich dzieła często nie wpisują się w obowiązujące kanony czy ideologiczne wytyczne dominujących ośrodków decyzyjnych, co sprawia, że trudno im znaleźć przestrzeń do prezentacji swojej pracy. Dzięki otwartości i niezależności festiwalu, mogą oni dotrzeć do publiczności, która ceni sztukę wolną od ograniczeń.

Wartość Festiwalu Otwarte Ogrody nabiera szczególnego znaczenia w sytuacji napływu licznych grup imigrantów niechętnych asymilacji z europejskim i polskim środowiskiem kulturowym ukształtowanym w kręgu cywilizacji łacińskiej. W sytuacji, gdy wiele społeczności europejskich zmaga się z problemem poważnego wewnętrznego konfliktu, inicjatywy wzmacniające tożsamość narodową i lokalną stają się nie tylko elementem ochrony dziedzictwa, ale także narzędziem budowania społecznej spójności. Ryzyko zaniku rodzimej kultury przez zastępowanie jej obcymi wzorcami stało się bardzo realne, co jest wyraźnie widoczne we Francji, Niemczech, Wielkiej Brytanii czy w krajach skandynawskich.

Organizowanie festiwali otwartych ogrodów pozwala zachować i przekazywać polskie tradycje kolejnym pokoleniom, zamiast ulegać presji wielokulturowości. Wielokulturowość, wbrew optymistycznym narracjom, w wielu przypadkach prowadzi do pogłębiających się podziałów, zamiast do harmonijnego współistnienia. Gdy napływające społeczności nie wykazują chęci do integracji, a wręcz dążą do separacji kulturowej, pojawiają się nieuniknione konflikty w sferze wartości, norm społecznych i obyczajów. Festiwal Otwarte Ogrody pozwala umacniać polską narodową tożsamość i zwiększać odporność lokalnych wspólnot na rozmywanie fundamentalnych wartości, skutecznie przeciwdziałając dezintegracji społeczeństwa. W obliczu wyzwań związanych z imigracją, zachowanie i promowanie polskiego dziedzictwa to nie tylko kwestia estetyki czy tradycji, ale także fundament stabilności społecznej i bezpieczeństwa kulturowego.